II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 30. yıldönümüne atıfla Bursa’da 19 Ağustos 1322 (31 Ağustos 1906) tarihinde “Mamulât ve Mahsûlât Sergisi” düzenlenir. (*)
Müzayedeye sunduğumuz deri cüzdanın, Mamulat Sergisi için özel olarak imal edildiği tahmin edilmektedir.
Mamulat Sergisi’nde şekercilik ve pastacılıktan, mücevherata, dericilikten orman ve maden işlerine, güzel sanatlardan Kütahya çinilerine kadar 21 farklı alanda ürün sergilenerek satış yapılır. (**)
Sergiyi, Almanya, Fransa, İngiltere ve Avusturya gibi ülkelerden çok sayıda kişinin gezdiği belirtilmektedir. (***)
- Dana derisi cüzdan üzerinde Osmanlıca şu ifadeler yer alıyor:
Mamulat-ı Dahiliyye (Yerli imalat)
Hakkı Sabri Biraderler.
Uzunçarşı’da 108 numara. (****)
Cülus-ı Sultaniyye Yadigarı (Sultanın tahta geçmesi…)
- Latin harfleriyle yeralan ifade ise şöyle:
Souvneir Cosp / Lee (*****)
Vasıflar ———————-
- Dana derisi
- Deri iple tırtıl işleme benzeri yöntemle dikilmiştir. Sonrasında yapılan tadilatta pamuk ipliği kullanılmıştır.
- Çıt çıtları makinasız – elle basılmıştır.
- Kapalı hali, 117 mm. x 180 mm. / Açık hali: 270 mm. x 180 mm.
(*) Cafer Çiftçi, Uludağ Üniversitesi, Fen – Edebiyat Fak. Sosyal Bilimler Dergisi, yıl: 14, sayı: 24, 2013/1
(**) Hüdâvendigâr Vilâyeti Salnâmesi, 1325 (1907-1908), s.290.
(***) Bursa Gazeteciler Cemiyeti, http://bgc.org.tr/ansiklopedi/bursa-sergisi.html
(****) Evliya Çelebi seyahatnamesine göre Bursa – Uzun Çarşı’da 9.000 dükkan faaliyet göstermektedir. Deri cüzdanı imal eden Hakkı Sabri Biraderler’in de 108 kapı numaralı dükkanda çalıştıkları anlaşılıyor.
(***) Souvenir (hatıra eşya) kelimesi yerine “souvneir” kelimesinin yanlışlıkla basılmış olabileceğini tahmin ediyoruz. Ayrıca “Cosp / Lee” ifadesinin de Latince Constantinopolis’e (İstanbul”a) işaret ettiğini düşünüyoruz. Özellikle Fransız, Venedik, Ceneviz gibi ülke menşeili objelerde “Cons – Ple” benzeri kısaltmalarla karşılaşılır. Latin köklü dillerden Osmanlıca’ya çeviride transkripsiyon hatalarına sık sık tesadüf edilir.. Latince Constantinople ya da Kostantiniye kelimelerinin Osmanlı Türkçesi’nde ( قسطنطينيه) Kostantînīyye olarak kullanılması tipik bir örnektir.
Özel not ———————————
II. Abdülhamit’in tahtı çıkışının yıldönümü anısına imal edilen deri cüzdan, yukarıda okuduğunuz katalog bilgileriyle ilk kez müzayedeye çıkıyor. Bilgileri başka mecralarda kullanmanız halinde Maarif Sahaf Antika Galerisini referans göstermenizi öneririz.
